Schreeuw(lelijk)en om cultuur

Dat uit 75.000 Nederlandse kelen een schreeuw om cultuur heeft geklonken, vervult mij met gemengde gevoelens.

Over het commentaar dat kunst geen deel uitmaakt van de eerste levensbehoeften, wind ik mij niet op. De mens leeft bij brood alleen -- zo'n enormiteit kun je nu eenmaal uit de mond van een Nederlandse parlementariër verwachten.

Is het erg dat de btw op vermakelijkheid van 6 naar 19 procent gaat? Ik zie niet gebeuren dat iemand die voortaan pakweg een tientje meer moet schokken voor een concert van een stel Amerikaanse brulapen, aan de bedelstaf geraakt. Ik ben overigens tegen de verhoging, nademaal ik tegen de btw tout court ben. Deze zogeheten indirecte belasting drukt op de zwakste schouders veel zwaarder dan op de sterkste; dat een bijstandsmoeder voor een artikel met een kale prijs van 100 euro 119 euro moet neertellen, kan voor haar een enorme zorg betekenen en een nabob zal het een zorg wezen, ergo: de btw vertoont, althans in haar huidige opzet, onrechtvaardige, immorele trekken.

Het schrappen van allerlei subsidies ten bedrage van 200 miljoen lijkt op het eerste gezicht erger dan het is. Kunstenaars zijn per definitie creatief en aan creatieve of zelfs ludieke oplossingen zal het niet ontbreken. Ik voorzie niet dat één orkest, één theatergezelschap, één museum de stekker eruit zal moeten trekken. In bijzonder schrijnende gevallen zal de minister natuurlijk van zijn kant creativiteit aan de dag dienen te leggen, dat wil eventueel zeggen: over zijn hart moeten strijken.

'Gemengde gevoelens,' schreef ik. Ik zou wel eens willen weten hoevelen van de 75.000 die fysiek en de wellicht miljoenen die virtueel om cultuur hebben geschreeuwd, Louis Couperus, Frans Coenen, Frederik van Eeden en J. van Oudshoorn hebben gelezen; Lev Tolstoj en Fjodor Dostojevskij; Theodor Fontane en Thomas Mann; August Strindberg; Luigi Pirandello; Elizabeth Bowen, Ivy Compton-Burnett, Thomas Hardy en Theodore Dreiser; Marguerite Yourcenar, Anatole France en Albert Camus. Ik woon maar in een dorp, doch in de boekenhoek van onze kringloopwinkel vind ik bij elk bezoek de heerlijkste werken van de menselijke geest voor een appel en een ei. Cultuur bijna gratis. Van de auteurs die langer dan 70 jaar dood zijn, kunnen de meeste werken kosteloos van het internet worden geplukt. Cultuur helemaal gratis.

De mens leeft niet van Elton John alleen.

Ambtenaren op de schopstoel

Rutte en trawanten hebben zich voorgenomen een regiment ambtenaren aan de dijk te zetten. Ik kan niet beoordelen of 's Rijks rentmeester zich niet blijde maakt met een dode mus. Ik weet ook niet of het mag, of het kan, of het wenselijk is. Maar je hoort wel eens wat. En je maakt wel eens wat mee.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft het bestuur van Noord-Brabant eens een circulaire gezonden waaraan de perforatie ontbrak. Een paar dagen later zond het dit document opnieuw, geperforeerd. Kopje in de Volkskrant: Departement stuurt gaatjes na.

Een jaar of dertig geleden riep de Unesco kandidaten op voor de post van directeur Externe Betrekkingen van haar project om Venetië te behoeden voor wegzinken in de lagune. De functionaris zou worden belast met het optreden als berenleider van delegaties die de stand van zaken kwamen opnemen. Dat leek mij spekje voor mijn bekje, op de eerste plaats echt niet wegens het riante salaris maar wegens de standplaats en de taak. Gevraagd werden vooral talenkennis en vaardigheid in het redigeren van rapporten en ik meende dat ik het nodige in huis had, omdat ik jaren in Frankrijk, Italië, de Sovjet-Unie en Oostenrijk had gewoond, de talen beheerste, de culturen kende en sedert mijn 18 van mijn pen had geleefd. En zo stuurde ik de gevraagde gegevens naar Den Haag; de sollicitanten moesten namelijk door hun eigen land worden aangemeld.

Een verontrustend lange tijd hoorde ik niets. Toen werd ik plotseling opgeroepen. Op het departement werd ik ontvangen door een bijzonder hoffelijke ambtenaar met een prachtige kuif golvend, gedistingeerd grijs haar en een schitterend gesneden kostuum; genre elderly statesman. 'Ik kan u feliciteren. De regering heeft besloten u als kandidaat van Nederland bij de Unesco voor te dragen.' 'Ik vrees dat dit niet veel zin meer heeft,' zei ik. 'De sollicitatietermijn is gisteren afgelopen.' 'Och, daar hoeft u zich geen zorgen over maken. Dat luistert bij dergelijke instellingen niet zo nauw.'

Twee weken nadien ontving ik bescheid uit Parijs: mijn sollicitatie was terzijde gelegd, omdat ze te laat was binnengekomen.