Marcel Proust was niet alleen een vlees geworden ontleedmes, wanneer het ging over het analyseren van zielkundige toestanden en processen, hij kon ook bijzonder knap karakteriseren. In boek 2, A l'ombre des jeunes filles en fleur, deel I, Autour de Mme Swann, verschijnt voor het eerst de Franse diplomaat markies De Norpois ten tonele. De auteur schetst deze typisch Franse aristocraat en gentilhomme zo doeltreffend dat men hem als het ware in levenden lijve voor zich ziet.
Wat mijn moeder betreft, beschikte de ambassadeur misschien niet over het soort intelligentie waartoe zij zich het sterkst aangetrokken voelde. En ik moet zeggen dat de conversatie van mijnheer De Norpois een zo volledig repertoire was van verouderd taalgebruik, dat stond voor een bepaalde loopbaan, een klasse en een tijd -- een tijd die voor die carrière en die klasse zeer goed als nimmer afgeschaft kon gelden -- dat ik soms betreur niet domweg de woorden te hebben vastgelegd die ik hem heb horen uiten...
Kortom, ik geloof dat mijn moeder mijnheer De Norpois lichtelijk 'vieux jeu' vond, hetgeen haar verre van onplezierig voorkwam op het gebied van goede manieren, maar haar minder charmeerde op het stuk van, zij het niet dat van de ideeën -- want die van mijnheer De Norpois waren zeer modern --, dan toch dat van de uitdrukkingen...
Overigens vond zij natuurlijk behagen in de goedheid die hij uitstraalde, in zijn wellevendheid, die lichtelijk uit de tijd was (en zo plechtig dat hij, wanneer hij, kaarsrecht lopend met zijn lange lichaam, mijn moeder in een koets voorbij zag rijden, alvorens zijn hoed te lichten, een zojuist aangestoken sigaar wegwierp), in zijn zo beheerste conversatie, waarin hij zo weinig mogelijk over zichzelf sprak en steeds rekening hield met wat zijn gesprekspartner aangenaam kon vinden, in zijn zo verbazingwekkende nauwkeurigheid in het beantwoorden van brieven dat, wanneer mijn vader, die hem er zojuist een gestuurd had, op een envelop het handschrift van mijnheer De Norpois herkende, als eerste opwelling aannam dat hun correspondentie zich ongelukkigerwijze gekruist had; het leek wel alsof de posterijen voor hem aanvullende, bijzondere lichtingen verrichtten.
Noot: Zie voor de eerste 9 afleveringen in deze reeks mijn oude website www.henkgrasduint.web-log.nl (eenvoudig aan te boren via de link 'Henk op z'n Nederlands' hiernaast.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten