Nimmer had zij zich veroorloofd op een stoel achterover te leunen. Zo ongeveer kenschetst Anthony Trollope (1815-1882) de heldin van zijn roman Can You Forgive Her? Idee: het is dus een vrouw uit de hogere kringen. Vrouwen die onderuit zakten, behoorden tot het lagere volk of wilden niet deugen. (In die prachtige, heerlijke kostuumdrama's van de BBC zie je de nette meisjes ook allemaal zo opgeprikt zitten; ja, die Britse regisseurs kennen hun klassieken! Vergelijk hiermee deze passage uit Martin Walsers Halbzeit uit 1960: Sophie saß im Sessel, als habe man sie hineingebunden.)
Het gaat mij om het volgende. Als je de sociale geschiedenis van een land in een bepaalde periode wilt leren kennen, verdient het aanbeveling een degelijk studiewerk te raadplegen. Doch wie daarnaast de goede romanschrijvers uit die tijd leest, verwerft een dubbele bonus: hij krijgt het wel en wee van onze voorouders opgediend uit de eerste hand en bovendien, zoals de Fransen zeggen, gezien via een temperament, met andere woorden: waarom pikt de auteur er juist dit detail uit, wat zegt dat over hem en zijn kunst?
Ik ben nooit zo veel te weten gekomen over de controverse Réveil-Groninger School, een richtingenstrijd in het Nederlandse protestantisme, en haar uitwerking op het klootjesvolk als bij lezing van Het Leesgezelschap van Diepenbeek. Terzijde: deze in 1847 verschenen roman tintelt van fijne humor, wat niet heeft belet dat de auteur, P. van Limburg Brouwer (1795-1847; afbeelding), volledig vergeten is. Een schande! Voor genoemd werk geef ik Twee vrouwen van Harry Mulisch, De leeuw en zijn huid van Simon Vestdijk en vooral De wetten van Connie Palmen onmiddellijk cadeau.
En hoe veel boeiende, ontroerende, jolige, schrijnende, verrassende bijzonderheden over het dagelijks leven op het ondermaanse van voorbije eeuwen kunnen we niet peuren uit de geschriften van Nicolaas Beets, Jacob van Lennep, Truitje Bosboom-Toussaint...
(wordt vervolgd)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten