Burgess: Shakespeare aan het hof en Debussy in het bordeel

William Shakespeare en zijn gezelschap in het kielzog van een diplomatieke missie naar Valladolid om de Spanjaarden gunstig te stemmen ontmoet Cervantes en ontdekt een nieuwe kunstvorm: de roman. Claude Debussy pingelt in Dublin in een hoerenkast op een valse piano en ontdekt een nieuwe, revolutionaire drieklank. De vioolvirtuoos Pablo de Sarasate als brein achter twee moorden en aanstichter tot een (door Sherlock Holmes verijdelde!) bomaanslag op de koning van Spanje. Op dergelijke ruiterstukjes vergast Anthony Burgess ons in zijn verhalenbundel The Devil's Mode.

Burgess, in 1917 in een buitenwijk van Manchester geboren, in 1993 te Londen overleden en vooral vermaard om zijn roman A Clockwork Orange, was een man van reusachtige eruditie, die bovendien beschikte over een meesterpen. Er valt in The Devil's Mode (1989) dan ook veel te genieten. Met dien verstande dat de lezers over een meer dan gemiddelde algemene ontwikkeling dienen te beschikken om eruit te halen wat erin zit. Wie niet vertrouwd is met de beginselen van de harmonieleer en de ketterij van Nestorius zal het een en ander ontgaan in het titelverhaal en in de novelle of korte roman Hun. En wie heeft door dat met the Jew with asthma who coughed his way home early de schrijver Marcel Proust bedoeld is?

Burgess schrijft dus bij tijd en wijle voor the happy few. Dat mag natuurlijk. Bedenkelijk vind ik wel dat hij er soms met zijn pet naar gooit (en dus tekort schiet in hoffelijkheid jegens zijn publiek), wanneer hij bijvoorbeeld Franse woorden fout spelt, de aria van de Italiaanse zanger in Strauss' Rosenkavalier verhaspelt en een cantate van Bach een verkeerde titel meegeeft.

Maar zoals de oude Horatius (hij grijnst hierboven) schreef: 'Als in een tekst veel schitterends staat, maak ik me niet boos over een paar schoonheidsfouten die te wijten zijn aan slordigheid of aan de menselijke natuur met haar onoplettendheid.'

Anthony Burgess was dichter, romancier, toneelschrijver, vertaler, criticus, linguist en... componist. Hij heeft zo'n 250 muziekstukken nagelaten, waaronder een paar symfonieën, symfonische gedichten en een concerto grosso voor vier gitaren en orkest.