Thomas Hardy (1840-1928) is en wordt vaak afgeschilderd als een pessimistisch auteur. Daar kan ik het niet mee eens zijn. Nu zit op deze mening niemand te wachten. Interessanter is wat de man er zelf van vond.
Voor de integrale uitgave van zijn romans in 1912 onder de titel The Wessex Novels schreef hij een algemeen voorwoord en daarin gaat hij in zijn bekende kordate trant op de kwestie in. (Vooraf: idolum specus is een wijsgerig begrip met de betekenis: persoonlijke misvattingen of vooroordelen die door een individu worden toegeschreven aan een ander of aan een groep mensen.)
Dat deze indrukken zijn veroordeeld als 'pessimistisch' -- alsof dat een zeer zondig adjectief zou zijn -- wijst op een merkwaardige warhoofdigheid. Het moet toch duidelijk zijn dat er een hoger filosofisch kenmerk bestaat dan pessimisme, of meliorisme, of zelfs dan het optimisme van de critici in kwestie, namelijk dat van de waarheid. Het bestaan is ofwel op een bepaalde manier ingericht ofwel niet aldus ingericht en theorieën die het best overeenkomen met de ervaring, tarten elke vergelijking met andere theorieën, die er niet mee overeenkomen. Met andere woorden: beweren dat één bepaald gezichtspunt slechter is dan andere, zonder te bewijzen dat het fout is, houdt de mogelijkheid in dat een verkeerd gezichtspunt beter of passender is dan een juist gezichtspunt; en geen aan de praktijk ontleende adstructie kan dat idolum specus staande houden, want het gaat uit van voorkennis, die de mensheid niet is gegeven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten