Hella Haase is goed, maar...

Ben ik de enige wie het is opgevallen? Ik vond dat na het verscheiden van Hella Haasse de schijnwerpers van de publiciteit nogal snel uitfloepten. Dat was na het overlijden van Michael Jackson, Amy Winehouse, Harry Muskee en zelfs André Hazes wel anders.

Ook meende ik in de necrologieën onder de tegenwoordig verplichte stortvloed van overtreffende trappen een nogal zuinige ondertoon te beluisteren. In 'Trouw' merkte huiscriticus Rob Schouten niet zonder korzeligheid op dat Hella Haasse ‘tot vervelens toe’ was gekenschetst als de 'grand old lady' van de Nederlandse bellettrie.

Een en ander verbaast me eigenlijk niet. Ik vraag me af of het de recensenten plotseling duidelijk is geworden dat zij zich enkele decennia wat hebben overschreeuwd.

Mevrouw Haasse debuteerde in 1948 met de vertelling 'Oeroeg'. Dat is zonder meer een klein meesterwerk. Als zij alleen dat had geschreven, had zij voor eens en voor altijd een plaats in bloemlezingen en naslagwerken verdiend. Van het vele dat sindsdien uit haar pen is gevloeid, heb ik aardig wat gelezen, maar ik heb nooit iets aangetroffen dat het peil van 'Oeroeg' heeft gehaald. Dat geldt naar mijn smaak voor haar historische romans, voor 'Huurders en onderhuurders', voor 'Berichten van het Blauwe Huis', 'Cider voor arme mensen' en stellig ook voor het gekunsteld-gewrongen 'De meester van de neerdaling'.

'Heren van de thee' dan? Naar ik heb begrepen, zijn er 200.000 exemplaren van verkocht. Maar dat zegt mij niets; van 'Twee vrouwen' zijn er bijna 1 miljoen verspreid en toch is dat niet meer dan een roman voor keukenmeiden die hogerop willen. Ik ben zo vrij te vinden dat 'Heren van de thee' het niet kan halen bij 'Rubber' van Madelon Székely-Lulofs en al helemaal niet bij het Indische werk van Beb Vuyk en Maria Dermoût.

Men zal mij tegenwerpen: dat ligt aan u, dat ligt aan uw bril. Misschien. Toch ben ik geen onervaren lezer: ik buig mij over Proust in het Frans en heb alles van Musil gelezen, in het Duits. (Ik blijf het moeilijk hebben met 'Ulysses'; maar Joyce was dan ook gek; zei Evelyn Waugh.)

Het heengaan van Hella Haasse is voor mij aanleiding geweest een van haar boeken dat ik al jaren op de plank had liggen, maar waaraan ik nog nooit was toegekomen, ter hand te nemen: 'De ingewijden' uit 1957. En dit illustreert getrouw mijn al lange tijd gevestigde indruk van haar werk: Hella Haasse is altijd goed.; maar goed in de zin van degelijk. Het is allemaal knap bedacht. Keurig-netjes, verzorgd opgeschreven. Zorgvuldig gedocumenteerd (reken maar dat elke braamstruik waarmee zij de ruïne van een Griekse tempel stoffeert, er werkelijk staat of althans heeft gestaan.) Allemaal zeer prijzenswaardig en een voorbeeld voor menig hedendaags romancier (m/v).

Maar ik blijf het betreuren dat het maar niet wil vonken, vlammen, schitteren, gloeien. Vooral mis ik node de noten van fijne ironie die zo bekwaam worden aangetokkeld door Britse schrijvers (en schrijfsters!)

Ik weet niet of ik 'De ingewijden' uitlees...